دستاورد اردوغان مشخص است؛ امّا پیروزی علیف دقیقاً چه بود؟، اخراج نظامیان آذربایجانی منتقد ترکیه به دستور آنکارا!
به گزارش مجله پیامک، نشنال اینترست نوشت: کنترل ترکیه بر نیروهای مسلّح ترکیه به قدری عمیق است که گزارش های مبنی بر اخراج افسران نظامی آذربایجان به دستور آنکارا وجود دارد.
گروه سیاسی خبرنگاران؛ نشریه آمریکایی نشنال اینترست در گزارشی با عنوان قره باغ و زخم های تازه جنگ به قلم مارک اپیس کوپوس نوشت: با گذشت بیش از یک ماه از انعقاد توافق آتش بس 10 نوامبر جهت اتمام جنگ دوّم قره باغ، دو کشور در پیام های داخلی خود درحال سنگربندی مجدد هستند. حداقل در یک مورد، همگرایی قابل توجهی بین دو طرف مخالف وجود داشته است ـ ایروان و باکو بر این موضوع اتفاق نظر دارند که دوّمی قاطعانه پیروز شد و اوّلی به طرز بدی باخت. آذربایجان بلافاضله جشن پیروزی برگزار کرد و الهام علیف رئیس جمهور آذربایجان در رژه پیروزی اظهار داشت: اگر ارمنستان جرات کند فاشیسم خود را یکبار دیگر نشان دهد، با مشت آهنین ما روبه رو خواهد شد. عصر جدیدی برای آذربایجان شروع شده است. در همین احوال، ارمنی ها در حالت آشفته ای قرار دارند که ملقمه ای از عزای ملّی و خشم ضد حکومت است. احزاب مخالف به جهت آنچه بی کفایتی دولت پاشینیان در جریان جنگ برمی شمارند، در تلاش برای خلع قدرت وی هستند. معترضان بار دیگر ضمن تلاش برای تسخیر یک ساختمان دولتی در ایروان، خواستار استعفای فوری نخست وزیر نیکول پاشینیان شدند.
در قرائت روایت اصلی از جنگ یک منطق غیرقابل انکار وجود دارد. آذربایجان با موفقیت سرزمین های از دست رفته خود را در جریان جنگ اوّل قره باغ حدفاصل سال های 1988-1994 به دست آورد که شامل شوشا و هفت منطقه آذری است. در مقابل، ارمنستان بعد از یک ماه جنگ سنگین، مجبور به تخلیه تعدادی از مناطق اشغالی شد. با این حال، این روایت ساده، تنها بخشی از داستان است. نگاهی دقیق به پشت صحنه حمله آذربایجان نشان می دهد که در بازه زمانی بلند مدّت، احتمالاً هزینه پیروزی باکو بیشتر از شکست ایروان است.
بیشتر بخوانید:
نشنال اینترست - The National Interest؛
الهام علیف در جنگ با ارمنستان پیروز شد ولی آذربایجان باخت!
شواهد حاکی از آن است که طراحی، هماهنگی و اجرای بخش بزرگی از جنگ آذربایجان توسط ترکیه انجام گرفت. پهباد بایراکدار TB-2، اعزام کماندو های نیرو های ویژه و مزدوران حاضر در سوریه که به ترکیه وابسته اند، از جمله کمک های نظامی آنکارا به باکو است. کنترل ترکیه بر نیروهای مسلّح ترکیه به قدری عمیق است که گزارش های مبنی بر اخراج افسران نظامی آذربایجان به دستور آنکارا وجود دارد. این دستور، پس از انتقاد از افسران آذری به میزان دخالت ترکیه در جنگ قره باغ صورت گرفت. حضور رجب طیّب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در رژه پیروزی در باکو، نمایی برجسته را به تصویر کشید: دو رهبر شانه به شانه هم ایستادند و پشت آنان، ردیفی از پرچم های ترکیه و آذربایجان به تعدادی برابر چیده شده بود.
پیروزی الهام علیف به قیمت حاکمیت آذربایجان تمام شد. قدرت در حال ظهور وتو ترکیه در سیاست خارجی و نظامی آذربایجان تنها در سایه نگرش پان ترکیسم آنکارا جهت گسترش حوزه نفوذ در منطقه قفقاز جنوبی مستحکم می شود. دستاورد اردوغان کاملا تعیین است، امّا علیف دقیقاً چه چیزی را برد؟ آذربایجان در جریان جنگ سنگین 45 روزه هزاران کشته داد، مناطق وسیعی از سرزمین های اشغالی در کنترل ارمنستان باقی ماند. نت ها پس از مداخله روسیه در روز 9 نوامبر بود که نیرو های ارمنستان مجبور به تخلیه مناطق آذربایجانی باقی مانده به عنوان بخشی از توافق آتش بس شد. با این وجود هم، قره باغ الان در اشغال صلحبانان روسی است. این نکته به قدری مهم است که جا دارد مداوم تکرار شود: براساس نتیجه مستقیم جنگ، دیگر هیچ راه تعیینی برای بازگرداندن قره باغ تحت لوای حاکمیت آذربایجان نیست. نه تنها باکو در بازگردان تمامیت ارضی آذربایجان مغلوب گردید بلکه اکنون با اشغال نظامی دو دولت خارجی روبرو است که هیچ افق روشن در خاتمه استیلای آن متصور نیست.
ارمنستان به صورت قانونی قره باغ را به عنوان قلمرو آذربایجان قبول کرده ولی مدت مدیدی است که در راستای واگذاری این منطقه و یا هفت منطقه تحت اختیار نیروهای ارمنی بعد از جنگ اوّل قره باغ هیچگونه قدمی برنداشته است. سیاست ارمنستان در قبال قره باغ حفظ شرایط درگیری منجمد بود ـ درگیری منجمد به حالتی می گویند که نبرد مسلحانه خاتمه یافته است ولی هیچگونه معاهده ای برای خاتمه منازعات منعقد نشده است. این شرایط دقیقاً همان چیزی است که از طریق آتش بس به دست آمده است. با ممانعت از هرگونه تغییرات در جغرافیای سیاسی منطقه قفقاز جنوبی، قره باغ به عنوان یک منطقه خودمختار ارمنی درون مرزهای آذربایجان خواهد ماند. استقرار صلحبانان روسی برای اهالی قره باغ امنیتی خواهد آورد که هرگز نمی توانستند به تنهایی با اسلحه نیروهای ارمنستان به دست آورند.
ایروان برای ازدست دادن هفت منطقه تحت کنترل خود اظهار ناخرسندی می کند ولی در اینجا باید به تاریخ اخیر نگاه کنیم. آندرانیک میگرانیان دانشمند روسی و برجسته علوم سیاسی به این نکته اشاره می کند که یک دید رسمی در میان اهل سیاست در ارمنستان وجود دارد مبنی بر اینکه مناطق تحت تصرف اطراف قره باغ را نمی توان تا ابد خفظ کرد. از دیرباز، هدف تجارت این سرزمین ها بود که برخی اوقات از آن به عنوان کمربند امنیتی یاد می شد، تا در ازای آن پایداری و خودمختاری برای قره باغ در بهترین شرایط ممکن حاصل شود. با ماموریت صلحبانان روسی هم اکنون نیز خودمختاری منطقه قره باغ تضمین شد و دیگر چیزی برای چانه زنی وجود ندارد. ارمنستان با آتش بس از شر درگیری های سرزمینی طویل المدّتی رها شد که هرگز در آن نمی توانست پیروز شود. زخم های تازه جنگ به مرور زمان محو خواهد شد.
ترجمه: ایلیا فروزش
*مطالب فوق لزوماً مورد تایید خبرگزاری نیست و صرفاً جهت مطالعه مخاطبان ترجمه شده است.
منبع: خبرگزاری دانشجو