بچه هایی با ایمنی ضعیف - مجله پیامک

اما تصورش را بکنید والدین بچه های که به طور مکرر دچار بیماری های ویروسی و باکتریایی می شوند و در هر سال بارها به بستر بیماری می افتند با چه استرسی دست و پنجه نرم می کنند.

متاسفانه زندگی بچه های که با نقص سیستم ایمنی به دنیا می آیند همیشه با چنین استرسی همراه است و ضروری است سبک زندگی این دسته از بچه ها با ملاحظاتی که والدین شان در نظر می گیرند از کودکی تا انتها عمر اصلاح شود.

ما نیز با توجه به همه گیری کرونا به عنوان یک خطر جدی ویروسی، مسائل بچه های با نقص سیستم ایمنی را بهانه قرار دادیم و با دکتر کتایون قاسمی، فوق تخصص خون و سرطان گفت وگو کردیم.

چرا برخی بچه ها با نقص سیستم ایمنی به دنیا می آیند؟ آیا لزوما ژن این بیماری در فرد دیگری از خانواده هم وجود دارد؟

بیشتر علت ژنتیک برای این مشکل مطرح است؛ یعنی مسئله ای در ژن های کودک از ابتدای تولد وجود دارد. گاهی سابقه نقص سیستم ایمنی در فرزندان دیگر خانواده هم وجود دارد و گاهی نیز وجود این نقص ناشی از جهش های ژنتیکی است و فقط در یکی از فرزندان اتفاق می افتد.

از آنجا که عمده عوارض ابتلا به چنین نقصی، آسیب پذیری کودک نسبت به عفونت ها و عوامل میکروبی و باکتریایی است ابتلا به آن لزوما در همان سال اولیه پس از تولد مشخص می شود یا ممکن است سال ها بعد نشانه های جدی آن بروز کند؟

این مسأله بستگی به نوع نقص ایمنی دارد. یک نقص ایمنی داریم به نام اسکید (SCID یا نقص ایمنی مرکب شدید) که نوزادان مبتلا در چند ماه اول زندگی علامت دار می شوند. این بچه ها وزن گیری خوبی ندارند و به طور مرتب دچار عفونت های ویروسی و گوارشی می شوند. این عفونت ها در آنها مکرر رخ می دهد. از سوی دیگر بچه های داشته ایم که تا چند سال اول زندگی علامتی نشان نمی دهند و نهایتا مبتلا به یک بار پونومی در سال می شده اند. اما حداکثر با گذشت چهار یا پنج سال، این دسته از بچه ها نیز با بروز عوارضی شناسایی می شوند.

تشخیص قطعی این بیماری چگونه ممکن است؟

یک سری آزمایش های خاص با عنوان ان بی تی است و برای افرادی توصیه می شود که دچار عفونت های مکرر (باکتریایی، ویروسی، قارچی و انگلی) در پوست، استخوان، مفاصل و ریه ها می شوند. البته طی انجام این نوع آزمایش ها با ایمنی شناسان نیز مشاوره می کنیم تا به ما برای وجود و نوع نقص ایمنی مشاوره بدهند. در برخی موارد هم انجام این آزمایش ها کافی نیست و تشخیص نوع نقص ایمنی فقط با بررسی ژنتیکی ممکن است.

آیا تشخیص آن پیش از تولد هم ممکن است؟

بله، این تشخیص ممکن است؛ به خصوص وقتی یکی از فرزندان دچار نوعی نقص ایمنی باشد در فرزندان بعدی خانواده با بررسی مایع آمنیوتیک، تشخیص پیش از تولد نقص ایمنی ممکن است. در حال حاضر در کشورهای پیشرفته این بررسی ها انجام می شود و در ایران هم ما یک مورد داشته ایم که با درخواست والدین، نقص ایمنی در فرزند دوم نیز تشخیص داده شد.

با توجه به این که درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، سبک زندگی مبتلایان به ویژه از دوران کودکی چگونه باید تغییر کند؟

باید تمهیداتی از ابتدای تولد اندیشیده شود تا این بچه ها از عفونت ها به دور باشند؛ از جمله آن که واکسیناسیون شان باید به طور کامل انجام شود و حتما باید واکسن پنوموکوک را بگیرند. این واکسن در برابر عفونت های پنوموکوک که بیشتر بچه ها زیر پنج سال را درگیر می کند از کودک محافظت می کند یا واکسن آنفلوآنزا را حتما بزنند.

این بچه ها وقتی مهدکودک و مدرسه می فرایند باید خیلی بیشتر مورد مراقبت قرار بگیرند. یک سری آنتی بیوتیک ها پروفیلاکسی (این آنتی بیوتیک ها معمولا برای درمان عفونت های باکتریایی استفاده می شوند) یا داروهایی را برای تقویت بدن شان (مثل گاما اینترفرون که برای کاهش احتمال بروز و شدت عفونت ها تجویز می شود) باید به طور مدام مصرف کنند. رعایت نکات بهداشتی، مصرف نکردن غذاهای غیرخانگی و تردد نداشتن در محیط های شلوغ در این دسته از بچه ها باید مورد توجه بیشتری قرار بگیرد.

در دوران عالمگیری کرونا، مبتلایان به نقص ایمنی باید چه نکات بیشتری را برای پیشگیری از ابتلا رعایت کنند؟

رعایت بهداشت بیش از دیگران باید از سوی این افراد رعایت شود؛ چنان که طی دوران کرونا با وجود آن که مشخص شد که بچه ها به نوع خفیف این بیماری مبتلا می شوند اما چند مورد فوتی در بچه ها مبتلایی که نقص ایمنی داشتند، مشاهده شده است. بدون شک سیستم ایمنی این بچه ها ضعیف تر است و باید کاملا در قرنطینه باشند و زدن ماسک و تردد نکردن در مکان های پرجمعیت برای این دسته از بچه ها اهمیت بسیار بیشتری دارد.

در صورت ابتلای احتمالی چه اقدامات درمانی بیشتری باید برای این بچه ها صورت بگیرد؟

وقتی این بچه ها به کرونا مبتلا شوند چون سلول ایمنی ندارند و بدن شان بی دفاع است، ممکن است عوامل باکتریایی نیز از این فرصت استفاده کنند و بدن را درگیر کنند. پس در چنین شرایطی آنتی بیوتیک های قوی تری برای کودک، زودتر تجویز می شود.

پونه شیرازی - سلامت / روزنامه خبرنگاران