گردشگری حیات وحش چیست؟ - مجله پیامک

گردشگری حیات وحش (Wildlife Tourism)، شاخه ای از گردشگری است که طیف بسیار گسترده ای داشته و اهداف بسیار زیادی را دنبال می نماید. حمایت از حیوانات و آشنایی بیشتر با آن ها از هر نظر (که از مهم ترین آن ها می توان به محل زندگی و نوع رفتار اشاره نمود)، سفر کردن برای دیدن حیوانات و آشنایی بیشتر با حیات وحش منطقه ای خاص و حتی عکسبرداری از حیوانات مختلف و در یک کلام هر چیزی که به سفر در راستای آنالیز حیات وحش از هر لحاظ مربوط گردد، همه و همه در شاخه گردشگری حیات وحش قرار گرفته و همین عوامل باعث شده اند تا این حوزه از گردشگری بسیار وسیع و گسترده باشد.

تعریف جامع گردشگری حیات وحش

گردشگری حیات وحش، راهنمای گردشگری منطقه های است که سفر به آن ها صرفا برای آنالیز گونه های جانوری و شناخت بیشتر اقلیم آن منطقه صورت می پذیرد. وجه صحیح گردشگری حیات وحش، مشاهده حیوانات و عکسبرداری از آن ها در حالت طبیعی خودشان است. گردشگری به این روش هم برای گردشگران مفرح و لذت بخش خواهد بود و هم به تحقق برنامه های حفاظت از محیط زیست و اکوتوریسم یاری خواهد نمود.

به بیان ساده تر، گردشگری حیات وحش را می توان گردشگری به منظور دوستی با حیوانات و زیست بوم تعریف کرد و همان طور که پیش تر اشاره شد، این حوزه از گردشگری با مشاهده رفتار طبیعی حیوانات و عادت های همیشگی شان صورت می پذیرد. گردشگری حیات وحش در بسیاری از کشورها سهم بسیار مهم و بزرگی از گردشگری را به خود اختصاص داده است. برای مثال می توان به بسیاری از کشورهای آفریقایی و کشورهای آمریکای جنوبی، استرالیا، هند، کانادا، اندونزی، بنگلادش، مالزی، سریلانکا و مالدیو اشاره نمود. این حوزه از گردشگری توانسته به خوبی جای خود را میان گردشگران پیدا کند و با حوزه های شاخص گردشگری جهان هم راستا گردد. بد نیست بدانید که امروزه گردشگری حیات وحش با فعالیت های خاص خود همچون سافاری و تورهای گردشگری ویژه، توانسته سودهای چند میلیون دلاری را برای کشورهای مختلف فراهم کند.

هنگامی که رفتار گردشگران با محیط زیست و حیات وحش را مورد آنالیز قرار می دهیم، دو نوع رفتار متفاوت خودنمایی می نمایند. نوع اول رفتاری است که ضرر خاصی به حیوانات و محیط زیست وارد ننموده و ثبات طبیعت را برهم نمی زند. فعالیت هایی از قبیل مشاهده حیوانات، عکسبرداری از آنان و غذا دادن به آنان، رفتارهایی هستند که در این دسته جای گرفته و مستقیما به حوزه گردشگری حیات وحش تعلق می گیرند. اما در دسته دوم، فعالیت هایی را شاهد هستیم که گاها آسیب های جدی به طبیعت و حیوانات وارد نموده و مستقیما یک تهدید جدی برای چرخه طبیعت به شمار می آیند. کارهایی همچون به دام انداختن یا کشتن حیوانات، شکار یا ماهی گیری در این دسته قرار می گیرند و با توجه به تعریفی که در ابتدا از گردشگری حیات وحش ارائه دادیم، مطمئنا این گونه فعالیت ها، هیچ جایگاهی در این حوزه نداشته و این شاخه از گردشگری هیچ گاه فعالیت های مخرب را در بر نمی گیرد.

تخمین وسعت بازار جهانی گردشگری حیات وحش

در طی یک برآورد، سالانه حدود 12 میلیون سفر در حوزه گردشگری حیات وحش صورت می گیرد که تقریبا نصف این سفرها مربوط به قاره آفریقا است که آفریقای جنوبی، کنیا، تانزانیا و بوتسوانا بهترین مقاصد این حوزه از گردشگری هستند. برخی کشورها یا نقاط مختلف کره زمین، برای رونق شرایط مالی خود تا حد بسیار زیادی به گردشگری حیات وحش متکی هستند اما بدون آن هم می توانند ادامه دهند. کشوری همچون کنیا مثال خوبی برای این مسئله خواهد بود. اما شرایط مالی برخی از منطقه ها زمین صرفا به گردشگری حیات وحش وابسته است و اگر روزی قرار باشد که سود حاصل از این حوزه قطع گردد، شرایط رونق دوباره مالی برای آن نقطه تا حد بسیار زیادی غیر ممکن خواهد شد. منطقه های چند در سرتاسر این کره خاکی شرایط این چنینی را دارند که از مهم ترین آن ها می توان به مجموعه جزایر گالاپاگوس اشاره نمود که عامل اصلی سود مالی شان، گردشگری حیات وحش است.

در این میان کشورهای بسیاری هم وجود دارند که گردشگری حیات وحش برای آن ها تنها یک عامل سوددهی جانبی بوده و عایدی اصلی آن کشور محسوب نمی گردد؛ همان طور که اخیرا شاهد این مسئله هستیم که دیدن کردن وال ها در کشورهایی همچون نیوزیلند و آرژانتین رونق خوبی یافته و سود حاصل از این فعالیت یاری شایانی به کشورهای مذکور خواهد نمود.

پتانسیل رشد این حوزه گردشگری تا چه حد است؟

مقدار علاقه و محبوبیت این حوزه گردشگری روز به روز در حال افزایش است و این افزایش را می توان به راحتی به وسیله رسانه ها متوجه شد. به عنوان مثال شبکه نشنال جئوگرافی فعالیت های حوزه گردشگری حیات وحش را به نمایش گذاشته و باعث افزایش محبوبیت این حوزه از گردشگری در میان گردشگران شده است.

اما با این وجود همچنان پتانسیل بسیار زیادی برای رشد هرچه بیشتر این عرصه وجود دارد و انتظار می رود که این حوزه از گردشگری تا یک دهه آینده حدود 8 الی 10 درصد توسعه یافته و پیشرفت کند. اغلب گردشگرانی که به این رشد یاری می نمایند، عموما افرادی سالم، با توانایی مالی بالا و سن 55 سال به بالا خواهند بود.

تاثیرات مثبت گردشگری حیات وحش

ترمیم زیستگاه و محیط زیست

بسیاری از افراد محلی منطقه ها مختلف، برای تداوم بقای حیات وحش و گردشگری آن، از محیط زیست طبیعی منطقه خود حفاظت نموده و از نابودی آن جلوگیری می نمایند. بعلاوه در مقیاس بزرگ تر، گردشگران حیات وحش در سراسر جهان در زمینه پایداری محیط زیست و حفظ آن همکاری می نمایند، چرا که تداوم بقای گونه های مختلف حیات وحش برای آن ها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. بسیاری از مردم به صورت داوطلبانه در برابر شکارچیان ایستادگی و از شکار شدن گونه های ارزشمند و کمیاب حیات وحش جلوگیری می نمایند.

تمام این موارد مثال هایی برای اثبات این قضیه است که وجود گردشگری حیات وحش به طبیعت و محیط زیست اجازه می دهد تا به بقای خود ادامه دهد و انسان ها تا حد امکان تغییر کمتری در آن ایجاد نمایند و باعث نابودی آن نشوند.

تداوم تولیدمثل گونه های در معرض انقراض

بسیاری از باغ وحش ها و پارک های حیات وحش، پرورش گونه های کمیاب و در معرض خطر انقراض را در اولویت کاری خود قرار داده اند و تا حد امکان از انقراض این گونه ها جلوگیری می نمایند که مطمئنا این گونه فعالیت ها قدمی مثبت در راه گردشگری حیات وحش خواهد بود.

یاری های مالی

به لطف وجود گردشگری حیات وحش، بسیاری از گردشگران این حوزه با یاری های مالی خود به تداوم نسل برخی از گونه های خاص یاری می نمایند. به عنوان مثال، امروزه بسیاری از گردشگران با یاری های مالی خود به تداوم نسل ببر سوماترایی یاری نموده اند و این گونه را تا حد بسیار زیادی از خطر انقراض نجات داده اند.

بهبود رفتار گردشگران

یک راهنمای گردشگری خوب در زمینه حیات وحش می تواند دید بهتری را نسبت به محیط زیست به گردشگران نشان دهد. در نتیجه گردشگران به خوبی با نیازهای محیط زیست خود و پیش زمینه های لازم برای بقای آن آشنا خواهند شد و پس از آن کوشش خواهند کرد تا رفتار خود نسبت به محیط زیست را در جهتی مثبت تغییر دهند (به عنوان مثال در طبیعت آشغال نریزند) و تصمیماتی اساسی در جهت حمایت از محیط زیست و حیات وحش بگیرند.

کاهش شکار غیرقانونی

رفت و آمد گردشگران حیات وحش در برخی از منطقه ها خاص می تواند شکار غیرقانونی را تا حد زیادی کاهش دهد و فعالیت های بازار سیاه را برای شکارچیان سخت تر کند.

تاثیرات منفی گردشگری حیات وحش

گردشگری حیات وحش با وجود تمام تاثیرات مثبت خود، آثار منفی هم در پی خواهد داشت. این حوزه از گردشگری می تواند اختلالات زیادی را در رفتار طبیعی حیوانات به وجود آورد. تمایل زیاد گردشگران به سفر باعث شده تا نرخ ساخت و ساز هتل ها و اقامتگاه ها در طبیعت (مخصوصا در جنگل بارانی) بیشتر گردد و در پی آن عادات طبیعی حیوانات به هم بخورد. مشاهده حیوانات و ورود به قلمرو آن ها ممکن است بسیاری از آن ها را بترساند و در رفتار عادی آن ها اختلال ایجاد کند.

گردشگری حیات وحش در ایران

از آنجایی که آب و هوای ایران بسته به نقاط مختلف متنوع است، در نتیجه گونه های بسیار زیادی از جانداران مختلف در جای جای ایران وجود دارند. پلنگ، گرگ، شغال، غزال، گراز وحشی، خرس، روباه و آهو از جمله حیوانات حیات وحش ایران به شمار می آیند. بعلاوه آخرین گونه از یوزپلنگ آسیایی در ایران وجود دارد که در معرض خطر انقراض هستند. منطقه ها حفاظت شده حیات وحش در ایران به تعداد زیاد وجود دارد اما با این حال همچنان 81 گونه از جانوران ایران در معرض خطر انقراض قرار دارند.

نظر شما درباره گردشگری حیات وحش چیست؟ نظرات خود را با خبرنگاران در میان بگذارید.